De afgelopen twee jaar heb ik mijn kennis uitgebreid over TOS (taalontwikkelingstoornissen). Waardevolle kennis die ik af en toe met je deel via mijn facebook of instagram.
In dit blog gaat het over woordenschat en de verbindingen tussen woorden. Woordenschat = letterlijk: je schat aan tot nu toe opgedane woorden. Verbinding leggen tussen die woorden is fijn om orde en structuur aan te brengen.
Van zandweg tot snelweg
In ons brein maken we dagelijks nieuwe verbindingen aan als we nieuwe kennis tot ons nemen maar ook als we wat doen met die kennis. De verbindingen in ons brein worden dan sterker. Denk maar eens aan een zandpaadje in de duinen. Als dat pad door één persoon bewandeld wordt, is dat nog lastig om doorheen te komen. Als iedereen altijd die route neemt wordt het steeds gemakkelijker om daar te lopen en dus een soort snelweg. Zo werkt het in ons brein precies ook.
Eskimo of Inuït?
Nieuwe woorden leer je doordat je kennis over een bepaald onderwerp op doet, denk maar aan een kleuter die leert over de Noord- en de Zuidpool. Die kan jou thuis vertellen dat je geen eskimo meer mag zeggen omdat het eigenlijk een inuït heet en eskimo een scheldwoord is.
Het (on)weer
Afgelopen week was het aardig stormachtig en daarom heb ik al een aantal posts op scocial media gewijd aan het weer. De kids die in mijn praktijk komen voor begrijpend lezen, geef ik vaak de tekst over Bliksem uit Bliksem teksten van Bazalt. Hier staat in uitgelegd wat ‘weerlicht’ is en wat dus het verschil is met een bliksemschicht. Één leerling vond het zo interessant dat zij nu daar haar spreekbeurt over gaat houden. Hoe cool is dat? Je leest iets, begrijpt het én vindt het interessant waardoor je besluit het actief te gaan gebruiken in je taal. Zij wil dit zelfs aan anderen gaan uitleggen. Zij zorgt onbewust voor een rijke taalomgeving voor haar klasgenoten. Zij doen ook nieuwe kennis op.
Uitdrukkingen
De ervaring leert dat spreekwoorden, gezegden en beeldspraak tegenwoordig minder vaak voorkomen in onze taal. Kids van nu komen hierdoor minder in aanraking met taal die veelvuldig om hen heen wordt gebruikt in boeken, toetsen en schooltaal. Hoe fijn is het als kids weten waar het over gaat en dit vervolgens begrijpen?
Voorkennis koppelen
Terugkomend op de verbindingen in je brein is het goed om te weten dat wanneer je kind/ leerling nieuwe kennis tot zich neemt, het fijn is vooraf te bedenken: wat weet ik al? Zo is het juiste deel in het brein al getriggerd om daar aan vast de nieuwe informatie te verbinden. Voor kids met een TOS is dit minder van zelf sprekend. Sowieso hebben deze kids al minder verbindingen dan kids zonder TOS. Zij hebben vaak ook moeite met het taalbegrip, de taalvorm en/ of de taalproductie. Hierdoor worden die verbindingen dus ook al moeilijker gelegd. Als er dan ook nog een stoornis zit in de productie (het leren gebruiken in je eigen dagelijkse taalgebruik) dan wordt het knap lastig om de mensen en teksten om je heen te kunnen (blijven) begrijpen.
Voorbeeld:
Als je dus denkt aan (het) weer, dan ploppen er in je hoofd nu terwijl je dit leest een hoop woorden ‘spontaan’ in je hoofd op. Als je hier wat meer de tijd voor neemt zul je merken dat dit mega veel woorden zijn. Waarschijnlijk net zoals op de foto hieronder en misschien zelfs wel met aanvullingen.
Voor een kind met TOS zijn er veel minder verbindingen. Zij denken bijvoorbeeld niet aan rijmwoorden of woorden waar een woordstukje ‘weer’ in staat zoals alweer of weerwoord. Ook de uitdrukkingen die om hen heen gebruikt worden, zijn niet of nauwelijks verbonden met voorkennis. Hooguit de uitdrukkingen die het meest frequent voorkomen in het gezin.
verbindingen leggen
Advies
Word je hier bewust van en probeer hier meer aandacht aan te besteden. Zo kun je bij (het) ‘weer’ natuurlijk makkelijk beginnen. Daarna kun je uiteindelijk ook proberen om uit (voor)gelezen teksten of boeken eens verbindingen te maken.
Wil je meer tips? Boek dan een gratis online sessie. Je krijgt dan 30 minuten GRATIS van mijn kennis en ervaringen gericht op jouw specifieke vraag en 2 direct toepasbare tips.
Altijd als eerste mijn blog vol tips, kennis en ervaringen in je mailbox ontvangen?
Heb ik je aan het denken gezet of vind je dat meer mensen dit zouden moeten weten? Deel het dan via de onderstaande social media knop naar keuze.
