Dat is waar automatiseren over gaat. Het onthouden van informatie, die heel vlot weten op te roepen doordat de geleerde stof goed onderhouden is met vele oefenmomenten.
Als ik je moeder vraag om je midden in de nacht wakker te maken, dan moet je direct kunnen antwoorden.
Mijn juf uit groep 4 en 5
Tsja, ik betrap mij erop dat ik dat nu soms ook tegen mijn leerlingen zeg haha.
Die juf uit mijn basisschooltijd had het toch wel bij het goede eind. Als je zelfs slaapdronken vlot een tafelsom of spellingregel op kunt zeggen, dan mag je er vanuit gaan dat die goed in je geheugen geprent zit.
Voordat het zover is, is het zaak dat er op school en thuis (soms zelfs ook nog bij externe begeleiding zoals remedial teaching), flink geoefend wordt. De geleerde kennis dient onderhouden te worden. Vroeger ging dat op een heel eenzijdige manier: stampen, stampen en nog eens stampen. Soms tot flinke frustraties aan toe in menig gezin.
Vroeger was echt niet alles beter, of toch wel?
Tegenwoordig lijkt het alsof er meer leerlingen zijn die niet goed kunnen automatiseren. Is dat echt zo? Als we de PISA onderzoeken er op na slaan, waar Nederlands sinds 2000 aan deelneemt, dan is er op het gebied van de basisvaardigheden voor lezen en rekenen (waar het mij dus in dit blog vooral om gaat), werk aan de winkel want ‘we’ presteren als Nederland minder dan voorheen. Daar valt automatiseren natuurlijk ook onder.
Nu zeg ik niet dat ik een verband zie met de PISA resultaten en het automatiseren van basisvaardigheden maar wat ik wel zeg is dat er nu anders tegen dat automatiseren wordt aangekeken. Als school 20 tot 30 jaar geleden aangaf dat er geoefend moest worden, dan deden ouders dat braaf met hun kind(eren) want school zei dat het moest.
Nu… zijn er (ook) andere geluiden:
- Tegenwoordig kunnen ze alles opzoeken
- Het is zielig dat hij/zij zo vaak moet oefenen
- Zonder tafelkaart (of ander hulpmiddel) lukt het niet
- Ze hebben toch een rekenmachine
- In de winkel ga ik ook niet alles helemaal staan berekenen
- Er is zo weinig tijd om te oefenen
Laat ik voorop stellen dat geen enkele leerling hetzelfde is en zich op exact dezelfde manier ontwikkelt. Alleen, zodra je je niet als leerling in de lijn der verwachting ontwikkelt, is er tegenwoordig al snel een stempel met: er is iets mis. Dat hoeft dus echt niet zo te zijn. De ene leerling steekt meer energie in de ontwikkeling van de motoriek, het talige deel of het rekenen. De ene leerling heeft een andere manier van leren nodig dan de ander. De ene leerling wordt meer gemotiveerd door hun omgeving dan de ander. Alles is oké.
Liever lui dan moe?
Een leerling kan een hoop onthouden. Zeker als het dicht bij de interesses van de leerlingen ligt. Als dat mogelijk is (en er is geen afwijking geconstateerd), dan lukt dat ook met spellingregels en tafelsommen of woordenschatbegrippen. Voorheen was ik fel tegenstander van bijvoorbeeld een tafelkaart (die leerlingen mogen inzetten als ze de tafels niet kennen zodat ze die kunnen opzoeken). Ik zag dat die te pas en te onpas werden uitgedeeld zonder dat er enige oefening en doorzetting bij kwam kijken.
Je kunt dan een aantal dingen doen:
- je er druk om maken
- je er niks van aantrekken en je kop in het zand steken
Hoge eisen stellen
Of… de leerlingen, ouders en professionals motiveren om hoge eisen te stellen, ze te betrekken bij het leerproces en eigenaar maken van de leerdoelen. Dat alles, natuurlijk wel met inachtneming van de vaardigheden van de leerling.
Er zijn ook leerlingen die liever lui zijn dan moe, die zonder enige moeite wel alleen maar tienen willen halen of tevreden zijn met een 6,0 zonder te leren. Alles heeft te maken met uitdagen, doelen willen stellen en er voor willen werken. Willen ze dat niet, prima dan is dat hun keuze (op dat moment. Soms komen ze toch op een later moment op een eerdere mening terug;)).
Sinds de start op de PABO en Master SEN, draag ik mijn steentje bij aan de ontwikkeling van ‘mijn’ leerlingen. Er zijn echt leerlingen voor wie het zinvoller is om wel een tafelkaart te leren hanteren. Als je in groep 8 nog steeds sommen oefent over het tiental en de tafels terwijl er ook andere onderdelen zijn zoals het metriekstelsel, breuken, verhoudingen en procenten. Dan is dat best demotiverend. Ook die andere onderdelen van rekenen verdienen echt aandacht voordat een leerling de school verlaat. Er zijn ook leerlingen die in groep 7 nog op hun vingers tellen. Daar kun je echt nog veel winst behalen aan het begin van het jaar om ze dat ook dan nog anders aan te leren. Kies de juiste investering qua energie van de leerling en ouder.
In mijn praktijk en trainingen ben ik dagelijks bezig met vertellen over automatiseren. Mij is geleerd: leg de lat hoog, stel hoge doelen en streef er naar om die te behalen. Lukt dat niet om wat voor reden dan ook? Dan is bijstellen ook oké (mits je kunt aantonen dat het te hoge doelen zijn, anders is er een andere aanpak nodig).
Onthouden en onderhouden van kennis doet iedereen het liefst op zijn of haar eigen manier. De één stampt de feitenkennis er het liefst in, de ander maakt een quiz, samenvatting o.i.d.
Wat voor iedere leerling werkt is: bewegend leren
Bij beweging kun je denken aan:
- letterlijk aan het bewegen zijn tijdens het leren
- door handelingen waar je over leert, zelf uit te voeren
- via een (rol)spel de leerstof leren
Wat je aangeleerd krijgt op een interessante wijze, kun je makkelijker onthouden in je brein. Doordat er bijvoorbeeld een positieve emotie aan hangt, kun je het makkelijk oproepen uit je langetermijngeheugen. De leerstof die niet onderhouden wordt, vergeet je uiteindelijk weer. Het is dus zaak om aangeleerde kennis te onderhouden. Ook dat onderhouden kun je door middel van beweging doen. Hoe? Dat leer ik je graag toepassen in je dagelijkse begeleiding op 22 april 2022. Dan geef ik de 3,5 uur durende online training ‘Beweeg en leer – tijd voor actie in de praktijk.’
De training is wat voor jou als je:
- graag wilt dat je leerlingen actief en betrokken aan je lessen deelnemen met enthousiasme en succes maar tot nu toe ben je zelf het hardst aan het werk
- bewegend leren wel als belangrijke nieuwe ontwikkeling ziet, maar ervaart het als werk verzwaring
- te weinig ideeën hebt om tot activiteiten te komen
- het lastig te bepalen vindt, wanneer je welke activiteiten kunt inzetten
- je afvraagt of al je inspanningen wel opwegen tegen het resultaat
- graag zou willen zien en ervaren hoe het werkt voor jouw specifieke situatie
Er is slechts plek voor 4 deelnemers.
Dus reserveer snel.
De afbeelding in de header is van Freepik.com
