Passend onderwijs een hel op aarde?

Het idee was zo mooi:

scholen stimuleren om de schoolomgeving én het onderwijsprogramma aan te passen aan de leerlingen door het bieden van passend onderwijs. Zelfs het streven te hebben om een inclusieve school te kunnen zijn waar autonomie, individualiteit en persoonlijke competenties de kernbegrippen zijn.
De wet passend onderwijs is op 9 oktober 2012 aangenomen en per 1 augustus 2014 is de zorgplicht voor scholen ingevoerd. Dat wil zeggen dat de leerlingen vanaf dat moment in het regulier onderwijs een plek dienen te krijgen/houden, waar dat passend is voor de leerling.
Juist het participeren in een reguliere omgeving werd beschouwd als de beste garantie voor een gezond opgroeien van alle leerlingen:

‘reguliere scholen met een inclusieve oriëntatie zijn het meest effectieve middel om discriminatie tegen te gaan, toegankelijke gemeenschappen te creëren, een inclusieve samenleving te vormen en te garanderen dat alle kinderen onderwijs kunnen volgen’ (UNESCO, 1994, Salamanca Statement artikel 2, punt 5).

Helaas bleek de harde werkelijkheid compleet anders. Het is geen hel op aarde want toch was er een hoop wel mogelijk. Alleen… hoe helpend was het nou daadwerkelijk voor de betreffende leerlingen, hun mede klasgenoten, leerkrachten én ouders? Hoe heb jij dit ervaren?

Fysieke beperking tegenover een mentale beperking

Toen ik voor de klas stond had ik een kleuter in een rolstoel. Een aantal aanpassingen voor deze kleuter waren praktisch en redelijk makkelijk te regelen:

  • een lage lange helling naar de ingang toe
  • deksels op de putten op het plein zodat haar wielen niet bleven steken waardoor zij niet omsloeg
  • een fysiotherapeut die met haar kwam gymmen
  • rolstoelvriendelijk spelmateriaal

Wat miste er?

psycho educatie: ze besefte dondersgoed dat ze anders was dan anderen.
daar heeft nooit iemand moeilijk over gedaan maar specifieke begeleiding heeft ze daarbij niet gehad
specialistische kennis en vaardigheden om de katheter te verschonen.
Ouders kwamen zelf naar school om dit te regelen.
Ze werd steeds zwaarder dus wij konden haar minder makkelijk (en verantwoord) tillen van de speelmaterialen.
In de hogere groepen ontstonden andere praktische oplossingen maar ook uitdagingen. Je kunt ze zelf wel invullen.

Dan hadden wij ook leerlingen met uitdagingen op het gebied van leer- en/ of gedragsstoornissen. Dat is minder zichtbaar en die leerlingen lijken op het eerste gezicht minder hulp nodig te hebben, maar niets is minder waar. Leerlingen met een TOS (= taalontwikkelingsstoornis), autisme, dyslexie en meer zaten ook in die klas. Daar werd wel eens aan voorbij gegaan.

Anno 2023
Nu komen nog steeds leerlingen terug in het reguliere onderwijs met een specifieke aanpak vanuit het speciaal basisonderwijs. Als die aanpak kan worden gehanteerd is het fijn voor de leerling, de medeleerlingen, de leerkracht en ouders. Zo niet… dan zijn er vaak meerdere partijen de dupe. Hoe helpend ook, de leerling voelt zich tóch anders dan de rest. Ook daar gaan we wel eens met z’n allen te snel aan voorbij.

Was het passend onderwijs wel zo’n verbetering? 
Niet elke verandering is namelijk een verbetering.
Er is onder andere gebleken dat er:

  • meer handen in de klas nodig zijn
  • meer specialistische (medische) kennis en vaardigheden moeten zijn binnen een schoolteam zodat die dagelijks kunnen worden ingezet
    Denk hierbij aan leerlingen met een katheter, sondevoeding, zittend in een rolstoel (dan praat ik nog niet eens over de uitdagingen op het gebied van stoornissen)
  • leerlingen zonder indicatie voor intensieve zorg, die ook hulp nodig hebben en dit niet blijken te krijgen, omdat de hulp eerst wordt ingedeeld voor de leerlingen met een specifieke intensieve onderwijsbehoefte en dus letterlijk op de tweede plaats komen.

Nu er afgelopen weken weer is gestemd op provinciaal niveau is het ook weer de vraag hoe het verder zal gaan met het onderwijs. Het lerarentekort wordt groter waardoor er nog minder mensen voorhanden zijn mét de juiste kennis en vaardigheden over passende onderwijsbehoeften voor elke leerling. Die onderwijsbehoeften kunnen steeds minder worden aangeboden. Wat ten koste gaat van de leerling, leerkrachten, mede klasgenoten en ouders van de betreffende leerling. De werkdruk voor leerkrachten is hoog, de groepen zijn zeer divers en groot. Zo’n situatie nodigt studenten niet uit om onderwijs gerelateerde beroepen te kiezen.

Soms lijkt het hopeloos of uitzichtloos.
Maar… als ook de politieke partij BBB voor een aardverschuiving in de politiek kan zorgen, dan kunnen jij en ik onze stem ook laten horen binnen een schoolteam of onderwijsorganisatie, zodat we stappen voorwaarts zetten waar dat mogelijk is.

Wat kun jij met je collega’s voor elkaar krijgen? Ga met elkaar het gesprek aan en sta open voor andere visies. Wil je dat ik meedenk? Stuur mij dan een berichtje.

Kleine stappen voorwaarts ter verbetering van het onderwijs zijn allemaal stappen die uiteindelijk een daadwerkelijke grote stap voorwaarts zijn op regionaal of landelijk niveau.

Van welke verandering droom jij?
Tof als je dat met mij wilt delen.