Ik wist niet wat ik deed
Deze uitspraak van een moeder heb ik jaren geleden al eens in het blog ‘Begrijp jij het?’ gebruikt. De verwarring die was ontstaan werd nu langzaamaan duidelijk. Hoe? Doordat haar kind bij mij de training ‘Alle teksten de baas’ volgde. Zij leerde ook langzaamaan bij doordat ze met haar kind het huiswerk maakte. Het had te maken met het beknopte stappenplan dat op iedere tekst toe te passen valt en de extra vaardigheden die er bij begrijpend lezen allemaal bij komen kijken. Er was gewoon niet duidelijk wanneer welke vaardigheid nodig was en wanneer die diende te worden ingezet.
Veel leerlingen bij mij in de praktijk komen ook voor begrijpend lezen. Het is een alles omvattend onderdeel op school waar het halve eindadvies op gebaseerd wordt, als ze klaar zijn om naar de middelbare school te gaan. De noodzaak is dan duidelijk, als er verwarring heerst over de aanpak, is het tijd voor de oplossing: hulp bij begrijpend lezen inschakelen.
In dit inzicht deel ik linkjes (de groene woorden uit de alinea’s) uit de best belezen blogs van de afgelopen jaren over woordenschat en begrijpend lezen. Daar vind je nog veel meer tips die jouw leerlingen verder helpen rondom begrijpend lezen en woordenschat.
En actie!
De verwarring kan compleet zijn wanneer mijn leerlingen (en wellicht die van jou ook), niet weten welke actie nu eerst moet worden gedaan. zo’n grote tekst (al dan niet met plaatjes of tussenkopjes), geeft sommige leerlingen een beangstigend gevoel. Hoe fijn is het dan als ze weten dat ze elke tekst volgens een vast stappenplan kunnen doorlopen? Zoals dat ze eerst ALTIJD starten met de vragen:
- waar gaat het over? (kijk naar de titel plaatjes en kopjes)
- wat weet ik er al van? (is er al voorkennis uit voorgaande leerjaren?
- wat voor soort tekst is het? (waarom zou de schrijver dit geschreven hebben?
Als ze daar de tijd voor nemen dan is er al heel veel duidelijk voordat ze echt de tekst van begin tot eind gaan lezen. Dit schept juist helderheid i.p.v. verwarring. Anders kunnen ze denken dat alles in de tekst belangrijk is en raken ze totaal het overzicht kwijt.
Transfer naar verhaalsommen
Denk maar eens aan verhaaltjessommen bij rekenen. Leerlingen gaan daar regelmatig mee de mist in. Daar komen ook begrijpend lezen vaardigheden van pas want daar moet ook onderscheid gemaakt kunnen worden tussen hoofd- en bijzaken. In die verhaaltjes staat misleidende informatie die niks met de som te maken heeft. Kijk maar eens naar onderstaand voorbeeld.
Rekenvoorbeeld:
Pim gaat met zijn moeder naar de winkel. Moeder koopt groente voor het avondeten en is €4,76 kwijt. Pim is dol op koekjes en wil zijn zakgeld daaraan uitgeven. De koekjes die hij wil kopen kosten voor 2 pakken €3,85. Pim heeft €5,00 te besteden. Hoeveel zakgeld houdt hij over om te sparen?
Moeilijke woorden
Dan komt het veelal voor, dat er moeilijke woorden in een tekst staan. Die zijn op 5 manieren te achterhalen. Denk maar eens aan het woord ontrafelen. Soms zit er in dat moeilijke woord al een stukje wat helpend is om achter het moeilijke woord te komen echter kan het ook misleidend zijn en dan wordt de leerling op het verkeerde been gezet. Dan is het fijn dat die 5 manieren in de training ‘Alle teksten de baas’ aan bod komen zodat leerlingen nog andere mogelijkheden hebben om de woorden te achterhalen. Voor de leerlingen is het natuurlijk ook super helpend als jij als begeleider helpt om een rijke taalomgeving te stimuleren. Benoem de moeilijke woorden die jullie tegenkomen in boeken/ teksten/ liederen en ga ze actief gebruiken in je taal. Als een leerling vervoegingen van werkwoorden verkeerd uitspreekt, geef dan directe feedback: geef de goede variant terug in een herhaalzin. Ook daar leren ze van.
woordenschat voorbeeld:
Gisteren las ik met twee leerlingen uit groep 4. Zij beheersen qua leesniveau het niveau nog niet van midden groep 3. In groep 4 krijgen zij veel te maken met de verledentijd van werkwoorden en lange of korte klanken in een woord met meerdere klankgroepen. Ik zei: “de vorige keer lazen we tot bladzijde 14.” Eén van de leerlingen zei: “lazen? Wat is dat nou weer? We lezen toch tot die bladzijde?” Ze was alert en gaf goed aan dat ze dat woord niet kende. Als ik haar niet had uitgelegd dat er van een woord verschillende vormen bestaan zou ze daar niet op bedacht zijn. Nu heb ik haar verwarring weggenomen. In de lesstof van groep 4 is het onderwerp werkwoorden al aan bod geweest. Ze had het nog niet opgepikt. Nu is de bewustwording gecreëerd en kan ze het gaan herkennen in de dagelijkse taal om haar heen. Als ze het in een tekst tegenkomt heeft ze er profijt van want dan weet ze waar het over gaat en is het geen moeilijk woord meer.
De oplossing
Zes weken lang 1,5 uur in een groepje teksten onder de loep nemen en begrijpend lezen vaardigheden trainen. Dat is wat we in de groepstraining ‘Alle teksten de baas’ doen. Is het iets voor jouw leerling? Tip de ouder(s) dan snel. Je vindt alle informatie via onderstaande knop:
